Kantoren

De typisch tertiaire functie van het Brussel Gewest gaat hand in hand met de vele kantoorgebouwen op zijn grondgebied. De bereikbaarheid, de nabijheid van zakencentra, de openbare instellingen en ook prestige dragen traditioneel bij om een kantoor in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te kiezen.

    Gebouw Quatuor, Noordwijk
    Gebouw Quatuor, Noordwijk
    © perspective.brussels/Pedro Correa
    Tour et Taxis, Gare Maritime
    Tour et Taxis, Gare Maritime
    © perspective.brussels/Pedro Correa
    Europese wijk
    Europese wijk
     
    Bolwerksquare
    Bolwerksquare
     
    ZIN, Noordwijk
    ZIN, Noordwijk
     
    Parklaan
    Parklaan
     

    Beschrijving

    De gezondheidscrisis heeft de ontluikende werktrends in een stroomversnelling gebracht. De omwenteling op de arbeidsmarkt zal onvermijdelijk haar stempel drukken op het kantoorvastgoed, zowel qua aanbod, leegstand als conversie.

    Het ‘Overzicht van het kantorenpark’ van Perspective brengt het kantoorvastgoed in kaart en analyseert het aanbod en de leegstand in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Zo kunt u de evolutie volgen van de bouw, sloop en verbouwingen (inclusief conversies) van kantoorgebouwen.

    Door deze evoluties te analyseren, kunnen we de toekomstige programma's in het Brussels Gewest afstemmen op het aanbod.

    Voorraad

    De beschikbare kantoorruimte in Brussel

    Op basis van de gegevens uit de NOVA-databank kunnen we de beschikbare kantoorruimte in Brussel ramen. Deze databank is een IT-platform dat door de verschillende besturen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gebruikt wordt om stedenbouwkundige, verkavelings- en milieuvergunningen te beheren.

    Onder de NOVA-gegevens gebruikt het Overzicht van het kantorenpark informatie met betrekking tot stedenbouwkundige vergunningen voor de bouw, renovatie of conversie van gebouwen die worden gebruikt als kantoren (of voor de productie van immateriële goederen) in het Brussels Gewest.

    Op basis van de data van de NOVA-databank en met behulp van veldonderzoek controleert Perspective of de realisatie van de werken (bouw, afbraak of omvorming) conform de verleende vergunningen uitgevoerd werd. Het resultaat van dit alles is de totale oppervlakte van de goedgekeurde en uitgevoerde bouw-, afbraak- of omvormingsaanvragen in het Brussels Hoofdstedelijke Gewest.

    Leegstand

    De kantoorleegstand in Brussel

    Het Overzicht van het kantorenpark onderzoekt, naast de beschikbare kantoorruimtes,  sinds 2007 ook de kantoorleegstand en dit aan de hand van Inventimmo, een databank beheerd door citydev.brussels.Inventimmo bevat inderdaad informatie over het aanbod aan bedrijfsvastgoed (te koop of te huur), waaronder kantoorgebouwen. De vergelijking van de beschikbare kantoorruimtes enerzijds, onderzocht door Perspective, en het aanbod op de markt anderzijds laat toe om de kantoorleegstand in te schatten.

    De gevolgen van de gezondheidscrisis op het kantorenpark

    Een van de zichtbaarste gevolgen van de gezondheidscrisis is de toenemende vraag naar meer flexibiliteit, zowel qua werktijd als qua werkorganisatie. Telewerk is een van de nieuwe manieren van werken (NWOW) waarmee ondernemingen rekening moeten houden om nieuwe medewerkers aan te trekken en om hun personeel te behouden. Deze nieuwe situatie zal onvermijdelijk gevolgen hebben voor het kantoorvastgoed, hetzij qua oppervlakte (wetenschappers verwachten een daling van 0,75% van het aantal m2  per werknemer), qua inrichting of qua ligging.

    Studies en enquêtes tonen aan dat de kantoormarkt in het post-covidtijdperk op sommige plaatsen zal krimpen en op andere zal groeien. De toename aan telewerk draagt bij tot de inkrimping en dualisering  van het kantoorbestand in het Brussels Gewest. Het zal een vertrek uit oude gebouwen versnellen zodat ze in onbruik raken. Maar de vastgoedmarkt zal niet volledig instorten, aangezien ze moet inspelen op de vraag naar nieuwe kantoorruimten die aan de huidige en toekomstige technologieën en normen aangepast zijn.

    De inkrimping en dualisering van het kantoorbestand zal de relatie van Brussel met het Belgische stedelijke netwerk in vraag stellen, maar ook de relatie met het hinterland. Hoe zullen verschillende functies op het grondgebied van het Brussels Gewest verdeeld worden in de verschillende stadskernen?

    Conversie

    Focus op de conversie van kantoren

    In 2021 vroeg de Brusselse Regering aan Perspective om, in samenwerking met BMA en Urban, een analyse te maken van de obstakels en hefbomen voor publieke en private ontwikkelaars om kantoorconversies te realiseren die tegemoetkomen aan de behoeften van de Brusselaars.

    De conversie van kantoren naar andere functies is geen nieuw fenomeen. Dit laat toe om bij te dragen tot de producatie van nieuwe woningen in het Brussels Gewest. Dit fenomeen wordt zowel waargenomen in de gedecentraliseerde wijken, waar de kantoorsector aan snelheid moet inboeten, als in de administratiegebieden, zij het in mindere mate.

    Het gebrek aan conversies van kantoren naar betaalbare woningen valt meer bepaald te verklaren door de kostprijs van de conversies en de configuratie van de gebouwen die slechts zelden toelaten dat er woningen voor lage prijzen op de markt worden gebracht.

    De bevindingen en aanbevelingen op basis van de interne expertise en de georganiseerde workshops zijn beschikbaar in het nummer 8 van ABOUT.Brussels.

    Kruisanalyse

    Kruisanalyse van stedelijke functies

    Het overzicht van stedelijke functies bekijkt ook de toegestane oppervlakte voor kantoren. Veranderingen in toegekende stedenbouwkundige vergunningen worden er uitgesplitst per functie (huisvesting, voorzieningen, handelszaken, productieactiviteiten en kantoren) en kruisgewijs geanalyseerd om interacties tussen functies naar voren te halen. Deze vergunningen worden ook geanalyseerd per zone van het Gewestelijk bestemmingsplan (GBP). Meer weten over de tweede editie van het Overzicht van stedelijke functies.

    Thematische analyses

    Thematische analyses

    De jaarlijkse publicatie van het Overzicht van het kantorenpark bevat niet alleen een visie op de beschikbare kantoorruimtes en op de kantoorleegstand; ook een focus op bepaalde wijk of deelthema wordt opgenomen. 

    In januari 2020 zoomt Perspective in het eerste nummer van de nieuwe reeks ABOUT.brussels in op coworkingruimtes en de dynamiek rond deze markt in het Brusselse Gewest. Of, in 2024, over de conversie van kantoorgebouwen in woningen.

    In 2011 en 2013 werden twee speciale nummers over kantoorvastgoed in Brussel uitgebracht:

    • Brussel, haar kantoren en bedienden
    • Bureaux du passé, habitants du présent (FR) 

    Naast deze twee speciale nummers werd in 2010 een studie gepubliceerd over het moratorium van kantoorruimtes.

    Contact

    Publicaties

    Overzicht van stedelijke functies
    2

    Overzicht van de stedelijke functies

    Vergunningen 2020-2021

    2024
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    40

    Overzicht van het kantorenpark

    Stand van zaken 2021 en 2022 / Pipeline

    2024
    perspective.brussels
    Downloaden
    ABOUT.brussels
    8

    De conversie van kantoren ter ondersteuning van het gewestelijk project

    Een hulpmiddel om de productie van woningen te versnellen?

    perspective.brussels
    Downloaden

    De conversie van kantoren ter ondersteuning van het Brussels stadsproject

    Task Force Bureau - Synthese rapport

    2022
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    39

    Overzicht van het kantorenpark nr. 39

    Stand van zaken van het kantorenpark in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

    2021
    perspective.brussels
    Downloaden
    ABOUT.brussels
    1

    Coworking spaces

    Welke dynamieken in het Brussels Gewest

    2020
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    38

    Overzicht van het kantorenpark

    Stand van zaken 2016, 2017 en pipeline - Focus op het GGB Louiza

    2019
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    37

    Leegstand 2016

    Focus op de Midiwijk

    2017
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    36

    Leegstand 2015 in Brussel

    Focus op de Noordwijk

    2016
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    35

    Leegstand 2014 in Brussel

    Focus op de Vijfhoek

    2015
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    34

    Vergunningen 2013

    Uitvoering 2009-2010

    2014
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    33

    Leegstand 2013 in Brussel en de Rand

    2014
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    32

    Vergunningen 2012

    2013
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    31

    Leegstand 2012 in Brussel

    Focus op de Leopoldswijk

    2013
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    30

    Vergunningen 2011

    Balans 1997-2011 Uitvoering 2007-2008

    2012
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    29

    Leegstand 2011 in Brussel

    2012
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    28

    Vergunningen 2010

    De conversiemogelijkheden van kantoorgebouwen naar woningen

    2011
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    27

    Leegstand 2010 in Brussel en in de Rand

    2011
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    26

    Vergunningen 2009

    Renovatie van de kantoren gebouwd vóór 1950

    2010
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    25

    Leegstand 2009 in Brussel en in de Rand

    2010
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    24

    Vergunningen 2008

    2009
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    23

    Leegstand 2008 en verborgen leegstand

    2009
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    22

    Vergunningen 2007

    Realisatie van de vorige vergunningen

    2008
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    21

    Leegstand 2007

    2008
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    20

    Balans 2006

    2007
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    19

    BALANS 2005

    Realisatie 2001-2002

    2006
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    18

    BALANS 2004

    2005
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    17

    BALANS 2003

    Realisatie 1999-2000

    2004
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    16

    L'Observatoire des bureaux n°16

    REPORT 2012

    2003
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    15

    BALANS 2001

    Realisatie 1997-1998

    2002
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    14

    BALANS 2000

    2001
    perspective.brussels
    Downloaden
    Overzicht van het kantorenpark
    13

    BALANS van 1997 tot 1999

    2001
    perspective.brussels
    Downloaden

    Nieuws