Een intergewestelijke gedachtewisseling over ruimtelijke ordening

In 2012 werd het Intergewestelijk Informatieforum Ruimtelijke Ordening opgericht. Dit forum brengt de drie Belgische gewesten samen, met als doel om informatie uit te wisselen inzake beleid en tools op het vlak van ruimtelijke ordening.

Het Intergewestelijk Informatieforum heeft op projectniveau al bijgedragen aan een intensieve samenwerking -tussen het Vlaams en het Brussels gewest met gemeenschappelijke studies als Metropolitan Landscapes, OPEN Brussels, Labo XX-XXI en de studies in het kader van TOP Noordrand.

Op 28 april 2021 vond een inter-gewestelijk forum plaats met als rode draad ‘Open Ruimte en ontharding’. Het forum kende ongeveer 40 deelnemers, vertegenwoordigers uit de 3 gewesten en de Duitstalige gemeenschap. Zowel Peter Cabus, Secretaris-generaal bij Omgeving, Michel Dachelet, Inspecteur-generaal bij DG04 en Tom Sanders, Directeur Strategie bij perspective.brussels waren aanwezig en gaven presentaties.

Hieronder vind u de presentaties van het Forum van 28/04/’21 (door op de verschillende agendapunten te klikken).

Inspirerende studies en internationaal kader

• Territoriale Agenda 2030 en New Leipzig Charter door Peter Cabus 

De Europese Unie heeft de doelstelling vastgelegd om tegen 2050 netto geen nieuw land meer in te nemen. De recent goedgekeurde Territoriale Agenda 2030 en het vernieuwde Leipzig Charter bieden inspiratie voor de bijdrage die een goede ruimtelijke ordening daaraan kan leveren. De nadruk van de nieuwe Territoriale Agenda ligt op de uitvoering d.m.v. pilootprojecten. Aangezien België in 2024 het Europese voorzitterschap opneemt wordt voorgesteld dat de gewesten het initiatief nemen voor een piloot-project rond urban sprawl en klimaatadaptatie op schaal van het functioneel stedelijk gebied in en rond Brussel.

• Studie ‘Open ruimtenetwerk in en rond Brussel’ door Eva Vercamst en Sven De Bruycker

Deze Brussels-Vlaamse studie ontwikkeld een gedeelde visie en acties op de open ruimte corridors in en rond Brussel. Deze zomer wordt een dienstencentrale opgericht die o.a. de betrokken Brusselse en Vlaamse gemeenten kan helpen de visie in de praktijk te brengen.

• Studie ‘Free Space Amsterdam’ door Julian Janssen en Joyce Langewen

De nadruk ligt in Amsterdam heel sterk op een participatieve aanpak in het creëren van open ruimte in een dichtbebouwde stad. Er zijn vaak tegengestelde belangen en grote uitdagingen om dit voor elkaar te krijgen maar ook verschillende heel succesvolle projecten, waaronder het Nederlands Kampioenschap ‘Tegelwippen’ dat burgers stimuleert hun tuinen te ontharden.

Beleid van de 3 gewesten 

• Strijd tegen verharding en het planologisch instrumentarium dat hierbij helpt door Michel Dachelet (Waals gewest).

Een panel van Waalse experts definieerden  een methodologie en een traject per activiteitenbekken om verharding en urban sprawl te verminderen. De aanbevelingen hebben betrekking op de mogelijkheden voor realisatie door een herverdeling van bevoegdheden en de articulatie van planningsinstrumenten.

• Beleid en instrumenten voor het vrijwaren van open ruimte en het tegen gaan van verharding door Els Willems (Vlaams gewest)

Eén van de nieuwe aandachtspunten is om te bekijken hoe ook bestaande verspreide bebouwing verduurzaamd kan worden aan de hand van 38 mogelijke maatregelen. Uit een recente studie blijkt dat groenblauwe infrastructuur in de bebouwde omgeving best geïntegreerd wordt benaderd via de 6 pijlers:  ambitie, realisatie, regelgeving, begeleiding, subsidies en sensibilisering.

• Open ruimte in compacte en verdichte steden door Tom Sanders

Voor Brussel, als dichtbevolkte regio, is het vrijwaren van open ruimte zeer belangrijk voor de leef-kwaliteit van haar inwoners. Instrumenten die Brussel daarvoor ter beschikking heeft zijn haar regionale plannen en planningsinstrumenten die een visie en regelgevend kader bieden. Daarnaast zijn er ook een heel aantal concrete stadsprojecten die ieder op hun eigen manier en aangepast aan de specifieke situatie, delen van de stad ver-groenen.