Schaarbeek-Vorming

Beschrijving

Verbonden met het kanaal, het wegennet en de spoorlijn is het de ideale locatie voor de ontwikkeling van een nieuw centrum voor economische transitie, multimodale logistiek en circulaire economie, binnen een te versterken ecologisch netwerk.

Schaarbeek-Vorming is de grootste grondreserve in Brussel (ongeveer 60 ha) en is aangewezen als een strategische zone. Rond de spoorwegsite en haar omgeving kristalliseren zich een aantal ruimtelijke en strategische vraagstukken.

Perspective leidt de ontwikkeling van een globale visie voor de toekomst van de site. Het doel is om het richtschema te actualiseren. Dit gebeurt in samenspraak met de andere regionale overheden.

Om deze opdracht uit te voeren, heeft Perspective een multidisciplinair team van stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten geselecteerd dat sinds de zomer van 2023 aan het project werkt (team gecoördineerd door ORG en samengesteld uit de bureaus Aries, E-Biom, Rebel, Bas Smets, Switchrs, Traject, Common Ground) .

Achtergrond

Een multimodaal logistiek platform

Het terrein wordt gekenmerkt door een trimodale bereikbaarheid:

• over water, via de voorhaven en haar containerterminal;
• per spoor, meer bepaald vrachtlijn L26, die het bedrijventerrein verbindt met het gehele Belgische spoorwegnet;
• via de weg, verbonden met de Brusselse Ring en Brussels Airport.

Door het gebruik van het kanaal en het spoor voor het vervoer van goederen te bevorderen, biedt de ontwikkeling van deze site een kans om de robuustheid en duurzaamheid van de distributiesystemen en stadslogistiek in het Brussels Gewest te verbeteren.

Een circulaire economische pool

De transitie naar een circulaire economie op de site is gebaseerd op de oprichting van een centrum dat zich richt op verwerking en herwaardering van afval (biomethanisatie, bouwafval, grondverwerking, omzetting van afval in grondstoffen). De oprichting van een logistiek platform zal de eerste stap zijn op weg naar een duurzame stadslogistiek.

De oprichting van dit nieuwe economische en logistieke centrum zal de tewerkstelling van ongeschoolden stimuleren in de sectoren van het sorteren, herwerken en inzamelen van materialen. De nabijheid van een aantal spelers waarvan de economische activiteiten als cruciaal worden beschouwd in de sector van de circulaire economie (Net Brussel, Haven van Brussel) maakt het gemakkelijker om een interessante cluster op te zetten.

De studie van Perspective over de economische en logistieke uitdagingen gaat hier verder op in.

Versterken van het groene en blauwe netwerk

Het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO) bepaalt de rol van Schaarbeek-Vorming in het gewestelijk groen-blauwe netwerk.

Ecologie is een drijvende kracht achter de grootschalige territoriale ontwikkeling van dit gebied. Ook bij de ontwikkeling van een nieuwe visie, is dit thema van bij aanvang in het proces. Te beginnen met een biodiversiteitsonderzoek in de zomer van 2023, dat zal worden uitgevoerd over een periode van 1 jaar om ervoor te zorgen dat alle seizoenen in aanmerking worden genomen.

Met het oog op een kwaliteitsvolle en coherente landschapsontwikkeling wordt de Zenne opengelegd en worden de principes van het Beeldkwaliteitsplan (BKP) toegepast. Dat plan wil de ecologische corridors tussen het kanaal en de omliggende wijken versterken.

De nabijheid van de Zenne en het waterzuiveringsstation in het noorden van het gewest maken een voorbeeldig regenwaterbeheer noodzakelijk. Er zal een systeem met groene "armen" voor de infiltratie van water worden aangelegd. Die ecosystemen worden mee in de planning opgenomen.

Het groenblauwe netwerk zal de drager worden van een fiets- en voetgangersinfrastructuur richting het noorden en het Vlaamse Gewest.
Omwille van de bodemvervuiling kan de site niet gebruikt worden voor stadslandbouw. Er wordt echter een bodemkwaliteitsstudie uitgevoerd om ervoor te zorgen dat er rekening mee wordt gehouden in het planningsproces.

Beheer van mobiliteit naar de stad

De mobiliteit om de stad binnen te komen wordt opnieuw bekeken in het kader van een intergewestelijke mobiliteitsstudie. De bedoeling is de Vilvoordselaan opnieuw in te richten, de toegankelijkheid van de Budabrug te herzien en de verkeersstromen typisch voor dit soort stedelijk gebied in goede banen te leiden. Dankzij de uitbouw van een stedelijk logistiek en distributiecentrum van gewestelijke omvang moeten minder zware vrachtwagens de stad binnenrijden. De aanleg van een netwerk van fietspaden in het groengebied waar de Zenne wordt opengelegd, zal de plek beter toegankelijk maken voor actieve vervoermiddelen.

Historiek

Participatie en dialoog met belanghebbenden centraal in het proces

Vanaf het begin is er dialoog opgezet met het maatschappelijk middenveld en met de belanghebbenden van het project. Verschillende uitwisselingsplatformen worden gebruikt om de opdracht te begeleiden, met de actoren die betrokken zijn bij de ontwikkeling van de site, met de verschillende overheden en de vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld. Een eerste rondetafelgesprek had plaats in november 2023.

Historiek

Een eerste ontwikkelingsvisie voor het terrein werd gedefinieerd in een richtschema dat in 2013 door de Brusselse regering werd goedgekeurd.
Dat richtschema was gebaseerd op de herstructurering en versterking van de economische en havenactiviteiten, de aanleg van een gebied voor voorzieningen op grootstedelijke schaal in de onmiddellijke omgeving van het station van Schaarbeek en de ontwikkeling van een nieuwe wijk. De uitdagingen van de stad zijn intussen echter geëvolueerd, waardoor nog meer nadruk is komen te liggen op economische transitie en een betere ecologische weerbaarheid van het gewest.

De site Schaarbeek-Vorming, die sinds lang is aangeduid als een belangrijke grondreserve voor het Brussels Gewest, is een Gebeid van Gewestelijk Belang met Uitgestelde Aanleg (GGBUA) in het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP). Net als andere spoorwegsites in de stad speelt deze site een belangrijke rol in het Brussels Gewest, die moet worden gedefinieerd als antwoord op de huidige uitdagingen.