Collectieve woonvormen steeds belangrijker in Brussel

Onze woon- en leefomgeving heeft een belangrijke invloed op onze gezondheid. Toch ziet de ideale woonomgeving er voor iedereen anders uit en brengen maatschappelijke tendensen nieuwe behoeften op de woonmarkt met zich mee. De laatste jaren groeit bij Brusselaars de belangstelling voor collectieve vormen van huisvesting met sociaal oogmerk, zowel bij overheid, middenveld als bij burgers.

perspective.brussels en Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg voerden een nieuwe studie uit waarin 11 uiteenlopende Brusselse huisvestingsprojecten onder de loep werden genomen. Daarmee wordt een beter inzicht verkregen in de hefbomen en obstakels voor de opzet en goede werking van deze projecten.

Ter herinnering, 50% van de Brusselse gezinnen voldoet aan de inkomensvoorwaarden voor een sociale woning.  Het verhogen van de toegankelijkheid van een woning is dus van groot belang. Collectief wonen is een manier om in te spelen op die vraag naar toegankelijke woningen.
Bovendien weten we dat het aandeel alleenwonenden 46% uitmaakt van het totale aantal private huishoudens in het Brussels Gewest. In collectieve woonprojecten worden ontmoeting gefaciliteerd, ontstaan vertrouwensbanden en vermindert de kans op eenzaamheid. Ze vormen met andere woorden een meer dan nodige aanvulling op de conventionele huizenmarkt voor vele Brusselaars.

De bestudeerde woonprojecten tonen aan dat collectief wonen een rol kan spelen in verschillende dimensies van het dagelijks leven van de inwoners. Concreet komen we tot de conclusie dat collectieve woonprojecten met sociaal oogmerk:

1. het welzijn verhogen en de gezondheid bevorderen van bewoners door informele zorg en preventie een voorname plaats te geven.
2. inclusief zijn en rekening houden met uiteenlopende behoeften.
3. de financiële en sociale autonomie van het individu verhogen. Het gevolg is dat bewoners minder afhankelijk zijn van externe diensten. De verworven autonomie heeft positieve gevolgen voor alle dimensies van het leven van een individu: gezondheid, onderwijs en vorming, werk, zinvolle tijdsbesteding, enzovoort.
4. de financiële toegankelijkheid verhogen. Bewoners betalen in vergelijking minder voor hun huisvesting omdat ze collectieve ruimten en kosten delen. Bovendien hebben ze toegang tot bijkomende diensten, in het bijzonder de zorg voor elkaar en onderlinge solidariteit.

Deze vaststellingen tonen meteen ook de toegevoegde waarde voor het Brussels huisvestingsbeleid. Hoewel de collectieve woonprojecten met sociaal oogmerk kwantitatief een bescheiden antwoord bieden op de reële noden, bieden ze wel een meerwaarde op vlak van stadsontwikkeling, onder andere door bij te dragen aan een evenwichtige stedelijke dichtheid (door bijvoorbeeld collectieve ruimten) en aan een sociale en functionele mix.

Daarom formuleert de studie enkele beleidsaanbevelingen op het vlak van stadsontwikkeling, bijvoorbeeld:

• Collectief wonen aanmoedigen in stadsontwikkelingsprojecten of in planologische instrumenten.
  • In ruimtelijke planning kan er letterlijk meer ruimte (oppervlakte, volumes …) voorbehouden worden voor dergelijke initiatieven.
  • Stedenbouwkundige voorschriften moeten voldoende flexibel zijn met betrekking tot toegestane oppervlaktes, mix van functies, benutting van dakoppervlakten, etc.
• Ruimtelijke diversiteit ondersteunen en stimuleren in de woningbouw via collectieve woonvormen.
• Een gids opstellen met goede praktijken en processen ter inspiratie en hulpmiddel voor nieuwe initiatieven.
• Een werkbaar label ontwikkelen voor collectieve woonprojecten.

Een concrete realisatie van het netwerk Care in the City

In 2017 is het netwerk “Care in the City” opgericht om de link te leggen tussen gewestelijke bevoegdheden (ruimtelijke ordening) en gemeenschapsbevoegdheden (welzijn en gezondheidszorg) en de integratie van welzijn en gezondheid in ruimtelijke planning te bevorderen. Samen met perspective.brussels bestaat dit netwerk uit verschillende vertegenwoordigers van de welzijns- en gezondheidssector: Conseil Bruxellois de Coordination Sociopolitique, het Observatorium voor gezondheid en welzijn van Brussel, Centrum voor Maatschappelijke Documentatie en Coördinatie, Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg, Brusano en Huis voor Gezondheid.

Lees meer

• in de publicatie van de studie - "Collectieve woonprojecten met sociaal oogmerk in het Brussels Gewest"
• in het nieuwe nummer van ABOUT.brussels (presentatie van een onderwerp in verband met stadsplanning in een kort en toegankelijk formaat)