RPA - Defensie-site

Beschrijving

Bekijk de presentatie van de site en de geplande aanleg door perspective (maart 2024).

De Defensie-site strekt zich uit over een gebied van 90 hectare langs de Leopold III-laan en bevindt zich zowel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (gemeentes Evere en Brussel-Stad) als in het Vlaams Gewest (gemeente Zaventem).

De huidige site omvat enerzijds het oude NAVO-hoofdkwartier (dat sinds 2017 niet meer door de NAVO gebruikt wordt) en anderzijds het huidige hoofdkwartier van Defensie. Defensie wenst tegen 2028 een nieuw, compacter hoofdkwartier op de site te bouwen. De vele ruimte die op de site vrijkomt, strategisch gelegen aan een stadstoegang, vormt een unieke kans om met een voorbeeld te stellen voor de toekomst van dit deel van de Brusselse Noordrand.

gewestgrenzen.png

De huidige gebouwen op de Defensie-site met in rood de grens tussen het Brussels en het Vlaams gewest (Google Earth)

Het Brussels en het Vlaams gewest besloten daarom, in het kader van het territoriaal samenwerkingsprogramma TOP Noordrand, samen een stedenbouwkundige visie voor de site en z’n omgeving te ontwikkelen.

Tijdlijn van het project

2016: in overleg met het ministerie van Defensie wordt een definitiestudie opgemaakt m.b.t. het potentieel van de site. Deze bestaat uit:

• een diagnostiek door Perspective;
• een stedenbouwkundige studie door de bureaus 1010 Architecture Urbanism, Güller-Güller Architecture Urbanism, Boom Landscape Architects en Buck Consultants en gecoördineerd door Perspective en Omgeving Vlaanderen.

2019: 2 samenwerkingsakkoorden worden gesloten:

• een akkoord tussen de Brusselse en de Vlaamse Regering ter afstemming van een Brussels  RPA en een Vlaams GRUP voor de site en z’n omgeving;
• een akkoord tussen de Brusselse, de Vlaamse en de Belgische Regering m.b.t. inplantingszone van het nieuwe Defensie-Hoofdkwartier. Dit akkoord bepaalt verder een aantal stedenbouwkundige principes voor de ontwikkeling van de site.

Van 2 september tot 17 oktober 2019 : organisatie van een informatie- en participatiefase om de inzichten van de inwoners en de gebruikers van de wijk als informatiebron te gebruiken voor de ontwikkeling van het RPA.

2020: Perspective en Omgeving stellen een multidisciplinair team aan voor de opmaak van een RPA en een GRUP en de bijhorende milieu-effecten-rapporten. Dit team is samengesteld uit XDGA, MDP, Tractebel en E-biom. Het hele proces wordt gestuurd door een Brussels-Vlaams planteam.

2._perimeters.jpg

In rood de perimeter van het RPA, in paars de perimeter van het GRUP. Samen omvatten zij de gehele Defensie-site en de begraafplaatsen van Brussel, Evere en Schaarbeek.

Lente 2021: een Brusselse strategische nota en een Vlaamse startnota met de belangrijkste ambities worden voorgelegd aan de Brusselse en aan de Vlaamse Regering en nadien aan het publiek voorgelegd.

Zomer 2023: de ontwerpen van RPA en GRUP worden in eerste lezing goedgekeurd door de Brusselse en de Vlaamse Regering.

Van 20 oktober tot 22 december 2023: Organisatie van het Brussels openbaar onderzoek. Bewoners en geïnteresseerden kunnen met hun vragen terecht bij een tijdelijk infopunt in de wijk (georganiseerd bij ROTOR Deconstruction).

Maart 2024: De Gewestelijke Ontwikkelingscommissie geeft een advies over het ontwerp van RPA Defensie. 

Mei 2024: het RPA wordt in tweede lezing definitief goedgekeurd door de Brusselse Regering. De Vlaamse Regering keurt het GRUP goed. 

Ruimtelijke principes voor de reconversie van de site

Het project combineert een stedelijke ontwikkeling langs de Leopold III-laan met een landschapspark op het zuidelijk deel van de site. 

3._schaarbeek_-_airport.jpg

Een verdichte stedelijke ontwikkeling langs de Leopold III-laan (in oranje) combineren met een grootschalig landschapspark ten zuiden daarvan (Google Earth).

Het landschapspark vormt met de begraafplaatsen van Brussel, Evere en Schaarbeek en het Woluweveld een groene long van meer dan 200 ha voor het noordoosten van Brussel en de rand.  Voor de totstandkoming van deze groen long wordt uitgegaan van 3 doelstellingen:

• een ecologische corridor ontwikkelen tussen het Brussels gewest en het Vlaams gewest; 
• biodiversiteit, systeemdiensten en landschappelijke coherentie maximaliseren;
• bijdragen aan een regionaal netwerk voor actieve mobiliteit met nieuwe verbindingen tussen de Brusselse groene wandeling en de fiets-GEN-routes.

4._eco-corridor.jpg

Een ecologische corridor voor het noordoosten van Brussel en de rand.
Links: de middenring en Josaphat in Schaarbeek.
Rechts:  de Ring en de luchthaven in Zaventem (studie OPEN Brussels door SWECO)

5._stad_-_land.jpg

Een verdichte stedelijke ontwikkeling langs de Leopold III-laan combineren met  landschappelijke ontwikkeling van de begraafplaatsen tot het Woluweveld (XGDA).

Een Brussels-Vlaams landschapspark

Het landschapspark bestaat uit een Brussels ecologisch park (van ongeveer 15 ha) en een Vlaams bos-park (van ongeveer 34 ha). In dit ruime natuurkader is plaats voor stadslandbouw, recreatieve verbindingen met de omliggende stadsdelen en uitrustingen van publiek belang.

Het park wordt gestructureerd door een west-oost gerichte open ruimte, van ongeveer 40 meter breed en 1.200 meter lang tussen het H-gebouw en het Woluweveld, doorheen een bebost geheel.

Aan de westelijke ingang van het park (Bordet-laan) wordt een pool voor lokale en grootstedelijke uitrustingen (van ongeveer 1,1 ha) voorzien. Bedoeling is er (educatieve, culturele, sportieve en voedings-gerelateerde) activiteiten in synergie met het park en de natuur te ontwikkelen. Hierbij zal nagegaan worden of het H-gebouw van Defensie (momenteel 30.000 m²) hergebruikt en herstemd kan worden.

In het deel van het park gelegen in het Vlaams gewest wordt de atletiekpiste van Defensie publiek toegankelijk gemaakt. Tenslotte zal in het zuidelijk deel van het park gelegen in het Brussels gewest een beperkte uitbreiding van de multireligieuze begraafplaats onderzocht worden .

Stedelijke ontwikkeling

De Leopold III-laan wordt getransformeerd tot ‘Park-lane’ door de verschillende vervoersmodi (voetgangers, fietsers, trams en auto’s) in te bedden in een continu en bebost landschappelijk kader. Volgende projecten worden langs deze laan op de Defensie-site gepland:

• langs Brusselse kant: een nieuwe duurzame en gemengde stadswijk (19 ha);
• op de gewestgrens: een nieuw Defensie-Hoofdkwartier (12,4 ha);
• langs Vlaamse kant: een zone voor economische activiteiten (9,6 ha).

6._leopold_iii-projects.jpg

Geplande projecten langs de Leopold III-laan (XGDA)

De nieuwe Brusselse wijk voorziet in ongeveer 300.000 m² ontwikkelingen.

Er wordt een gepaste mix geambieerd tussen residentiële ontwikkelingen, economische ontwikkelingen en  voorzieningen van publiek belang (zoals bv. kinderdagverblijven, scholen, sportieve uitrustingen, …). 

Er is een geleidelijke overgang tussen economische activiteiten langs de Leopold III-laan (een mix van tertiaire activiteiten en stadsproductie), een sterk gemengd centraal gedeelte en tenslotte een gemengd residentieel gedeelte langs het park.

7._stadswijk.jpg

Een nieuwe Brusselse stadswijk met economische activiteiten langs de Leopold III-laan, een sterk gemengd centraal gedeelte en gemengd residentieel langs het park (XGDA)

De wijk is opgebouwd uit bouwblokken van ongeveer 50 op 50 meter met ertussen ruime, groene publieke ruimtes van 20 tot 30 meter breed. Het autoverkeer wordt beperkt tot een lus doorheen de wijk.

Park en stadswijk worden verbonden door een aaneenschakeling van publieke pleinen, parken en voorzieningen vanaf de westelijke ingang van het park (H-gebouw) tot de halte van de luchthaventram op de Leopold III-laan.

8._chaine_espaces_publics.jpg

Een ‘ketting’ van publieke ruimtes en voorzieningen vanaf de Bordet-laan (H-gebouw) tot de tramhalte op de Leopold III-laan (boven) (XGDA).